شیر مادر

شیر مادر موهبتی الهی برای تغذیه شیر خوار است

• بهترین غذا است
شیر مادر دقیقا درصد مناسبی از مواد غذایی لازم برای شیر خوار را دارد.باهیچ فرمول نمی توان شیری مانند شیر مادر ساخت!

• تماس محبت آمیز
کودک غذا خورده نزدیکی فوق العاده ای با مادر دارد.وقتی شیر مادر جاری میشود احساس گرماو آرامش و رضایت به مادر دست می دهد. نگرش های مربوط به تغذیه با شیر مادر در طی زمان تغییر کرده است.
در دهه1350پس از ابداع روشهای انجماد و پاستوریزه کردن و تولید شیر خشک مادران بیشتر و بیشتری با شیشه به شیر خواران خود شیر دادند.عده بسیاری تغذیه با شیر مادر را«روشی قد یمی» می دانستند.امروزه تغذیه باشیرمادر بخشی از زندگی است.فقط کافی است شیر خوار را همراه خود داشته باشید- هیچ شیشه ای وجود ندارد که الم شنگه نداشته باشد و شما می توانید هر جا که راحت باشید به کودک خود شیر دهید.

تغذیه با شیر مادر فواید بسیاری دارد
• شیر مادر برای شیر خوار شما:
بهترین تغذیه میباشد- .شیر خوار ترکیب مناسبی از مواد غذایی را به دست می آورد و جالب تر آنکه مخلوط مواد غذایی متناسب با نیازهای شیر خوار در شرایط مختلف تغییر می کنند. فقط برخی از مواد غذایی موجود در شیر مادر را می توان در شیر خشک یافت.
از شیر خوار حفاظت میکند- شیر مادر دارای موادی است که به حفاظت از شیر خوار در برابر بعضی از بیماریها کمک می کند. شیر خوارانی که از شیر مادر تغذیه می کنند کمتر دچار سرماخوردگی و عفونتهای تنفسی و عفونتهای گوش و اسهال می شوند.
قابل هضم تر است- یبوست و قولنج در شیر خوارانی که از شیر مادر تغذ یه می کنند کمتر است چون شیر مادر به آسانی هضم می شود.
شیر مادر به رشد شیر خوار کمک می کند- در شیرزدادن از برای تغذیی با شیر متفاوت است.روش تغذیی با شیر مادر به رشد مناسب:
_ ساختمان دهان
_ عضلات فک و صورت
_ جاگیری دندانها
_ وافزایش ضریب هوشی کمک می کند.

• برای مادر- تغذیه با شیر مادر:
به بازگشت رحم به اندازه طبیعی و پیشگیری از بیماری ها کمک می کند.مک زدن شیر خوار موجب می شود که رحم منقبض شده در نتیجه زودتر به اندازه قبل از بارداری باز گردد.همچنین در پیشگیری از سرطلن پستان و تخمدان و کاهش خونریزی پس از زایمان و کم خونی موثر است.
به مادر کمک می کند وزن خود را کم کند. شیر دادن بخشی از چربی اضافی انباشته شده در طی بارداری را می سوزاند.
- آسانتر است .تغذیه با شیر مادر تمیز بوده وآسانتر است. دمای آن فوق العاده مناسب است و مانند شیر خشک دیگر نیاز به مخلوط کردن گرم کردن و یا استریل کردن شیشه نیست.
- هزینه کمتری دارد.شما ناچار نیستید چیزی بخرید. فقط مادر باید تغذیه خوبی داشته باشد.شیر مادر علاوه بر تامین غذا احساس راحتی ورضایت به نوزاد می دهد.بسیاری از مادرانی که شیر می دهند می گویند هیچ نعمتی بهتر از این نیست!
تغذیه با شیر مادر چه تاثیری دارد در طی بارداری بدن خود را آماده شیر دهی می نماید.

• بیولوژی پستان : غدد مولد شیر که «غدد انگوری» خوانده می شوند در طی بار داری بزرگتر و بیشتر می شوند.
مجاری شیر را از غدد مولد شیر به حفراتی در نوک پستان هدایت می کند. حفره ها محفظه هایی هستند که شیر را ذخیره می کنند. ماهک ناحیه تیره تر اطراف نوک پستان می باشد.
• آغوز
در طی بارداری و تا چند روز پس از تولد تولید می شود. آغوز پر از پروئین املاح و پادتن های ایمنی دهنده می باشد.این ماده غلیظ است و ممکن است بی رنگ سفید یا زرد باشد.آغوز برای شیر خواران غذایی کامل است.
شیر مادر رقیق تر از آغوز و به رنگ سفید مایل به آبی است.شیر مادر ظرف چند روز پس از تولد ترشح می شود.در ابتدا ممکن است پستانهای شما سفت تر سنگیت تر و متورم تر به نظر آید. همه این ناراحتی ها معمولا به زودی بر طرف می شود.نیاز شیر خوار به غذا موجب تحریک تولید شیر مادر می شود.
1- با مک زدن نوزاد پایانه های عصبی در پستان پیامی به مغز می فرستند
2- هورمونها آزاد شده و موجب انقباض غدد شیری می شوند.
3- شیر به داخل مجاری می ریزد .در داخل مجاری با فشارفرستاده می شود این فشار موجب یک واکنش «خاص» می گردد.
احساس خارشی که 3-2.دقیقه پس از آغاز مک زدن نوزاد بروز می کند.
عرضه و تقاضا :وقتی نیاز شیر خوار به شیر بیشتر می شود مادر شیر بیشتری تولید می کند.

• چگونه به شیر خوار خود شیر دهید
بهترین کار آن است که هر چه زود ترپس از زایمان شیر دهی را آغاز کنید ممکن است تغذیه با شیر مادر در ابتدا پر درد سر باشد ولی به زودی به روندی عادی بدل می شود.
1- احساس آرامش نموده و راحت باشید: دقت کنید شیر خوار نیز حتما راحت باشد. شما می توانید بنشینید یا دراز بکشید.
نوزاد را به پهلو بخوابانید به طوری که تمامی بدن شیر خوار رو به شما باشد از یک دست برای گرفتن پستان استفاده کنید و انگشتان و شست را به شکل c بگیرید.
2- به کودک خود کمک کنید :با نوک پستان خود لب پائینی شیر خوار را غلغلک دهید. دقت کنید حتما دهان کودک کاملا باز باشد(مانند حالت خمیازه)و2 تا2/5 سانتی متر از ماهک(آرئول) و نه فقط نوک پستان را در بر گیرد
3- توقف مکیدن :هیچ گاه خود شیر خوار را از سینه جدا نکنید. بگذارید شیر خوار خود خود پستان را رها کند تا شیر چرب انتهایی را نیز دریافت کند.
4- پشت شیر خوار را بمالید: در حالی که شیر خوار را روی شانه تان گذاشته اید پشت نوزاد را بمالید. با قرار دادن او روی زانویتان گردنش را بمالید. اگر کودک بخواهد آروغ بزند این عمل به او کمک خواهد کرد.

• چند وقت یکبار و به چه صورت باید شیر داد؟
_ بگذارید شیر خوارتان در هر زمان و به هر میزانی که می خواهد بر حسب میل و تقاضای خود شیر بخورد. این کار مانع از تورم پستانهای شما می شود.
_ قبل از شیر دادن با پستان دیگر بگذارید شیر خواراتان شیر پستان اول را «تمام کند».
_ در هر وعده شیر دادن پستان ها رانغییر دهید.

• چندوسیله کمکی برای شیر دادن
_ کرست های می تواند تکیه گاه اضافی مورد نیازتان را ایجاد کند.
_ بالشتک های شیر دهی در داخل کرست قرار می گیرد تا شیر نشست کرده را جذ ب کنند. از هیچ وسیله ای که دارای لایه پلاستیکی باشد استفاده نکنید. لایه مذکور موجب حفظ رطوبت شده و به عفونت پستان می آنجامد.

• نقش پدر
پدر با تعویض کهنه و حمام کردن و بازی کردن با شیر خوار می تواند به شما کمک کند. پدر می تواند منشأ تشویق مادر بوده و مراقب باشد که او غذای مناسب خورده و استراحت کافی داشته باشد.
چگونه بفهمید که شیر کافی دارید یا نه.

• شیر شما کافی است اگر:
_ هر روز شش بار یا بیشتر پوشک بچه عوض شود( توجه کنید که پوشک های با جذب بالا ممکن است به تعویض کمتری نیاز داشته باشد.)
_ شیر خوار سالم است و به وزن او اضافه می شود.
_ در 24 ساعت8-12 بار شیر می دهید( با رشد شیر خوار تعداد دفعات شیر دهی کمتر میشود.) به خاطر داشته باشید هر چه شیر خوار بیشتر شیر بخورد شما بیشتر شیر تولید می کتید.

• درباره توقف شیر دهی
_ بسیاری از کودکان در 4 ماهگی تا یکسالگی از شیر گرفته می شوند. در این زمان شروع به غذاهای جامد می نمایند ولی این امر به شما بستگی دارد! شما می توانید تا هر وقت که می خواهید به شیر دهی ادامه بدهید. برای مشاوره با مسول بهداشت خود صحبت نماید. البته بهترین زمان قطع شیر دهی دو سالگی است.
_ اگر می توانید فقط یک ماه شیر دهید باز هم این بهترین شروع است! ولی اگر قبل از یک سال شیر دهی شما قطع شود به طفلتان شیر خشک بدهید نه شیر گاو.

• یاد بگیرید که چگونه شیر خود را بدوشید.
این کار زمانی لازم می شود که نتوانید یک وعده شیر بدهید این امر موجب آماده شدن شیر برای شیردهی های بعدی می شودو مانع از تورم پستانهایتان می گردد.چگونگی این کار:
دوشیدن شیر با فشار دست :یک فنجان استریل تمیز زیر پستان خود بگذارید.( برای استریل کردن فنجان آن را به مدت 5 دقیقه بجوشانید.)
_ هر دو دست خود را به دور پستان گذاشته و بطوری که شست ها روی پستان قرار می گیرند.
_ در حالی که دست خود را به طرف نوک پستان می برید پستانتان را محکم بمالید.
_ وقتی به ناحیه ماهک رسید ید آن ناحیه را بین شست وسبابه خود قرار داده بر سینه خود بفشارید سپس بطور همزمان ناحیه را فشار دهید.

• شیر دوش ها
شیر دوش های متنوعی در بازار وجود دارد. از دستور العمل کارخانه سازنده پیروی کنید.

• ذخیره کردن شیر
شیر خود را در ظرف استریل ذخیره کنید.تا 48 ساعت می توانید آنرا در یخچال یا سه ماه در فریزر نگه دارید.برای گرم کردن مجدد شیر ذخیره شده را در آب گرم بگذارید تا به دمای بدن برسد. هیچ گاه شیر خود را با اجاق یا میکروویو گرم نکنید. به هیچ وجه استفاده از شیشه توصیه نمی شود. شیر دوشیده را با قاشق و فنجان به طفل خود بدهید زیرا نحوه مکیدن پستان با شیشه متفاوت است و استفاده از شیشه موجب سر در گمی شیر خوار و کاهش میل وی به مکیدن پستان و در نتیجه کاهش شیر مادر می شود. به علاوه انتقال آلودگی هوا و بیماری ها به ویژه اسهال را به همراه دارد.

اگر مشکلی به وجود بیاید می توانید به شکل موثری آنرا بر طرف سازید. مشکلات یاد شده عبارتند از:

• بزرگ و سفت شدن
گاهی تورم یا حتی سفت شدن پستان به هنگام آمدن اولین شیر رخ می دهد حرارت مرطوب و شیر دهی مکرر و کوتاه مدت می تواند موجب بر طرف شدن این مشکل گردد(وعده های شیر دهی شیر خوار را حذف کنید)بزرگ وسفت شدن پستان معمولا زود بر طرف می شود.

• انسداد مجاری شیر
این انسداد به صورت یک توده نخودی شکل کوچک احساس می شود این انسداد به خاطر تخلیه نکردن کامل پستان می باشد. ابتدا پستان طرف مسدود شده را در اختیار شیر خوار قرار دهید و مکررأ با این پستان شیر بدهید تا مجرا باز شود. حرارت مرطوب و ماساژ ملایم می تواند موجب بر طرف شدن انسداد گردد.تغییر موقیت شیر خوار نسبت به پستان هنگام شیر دهی را امتحان کنید.

• علائم عفونت عفونت
_ درد و قرمزی موضعی
_ سردرد و تهوی و استفراق
_ تب ولرز
_ سنگینی پستان: اگر شیر دهی مکرر( هر یک ساعت یا دو ساعت یکبار)و ماساژ وکمپرس آبگرم ظرف24 ساعت مفید واقع نشد و علایم فوق همچنان وجود داشت به ماما مسؤل بهداشت یا پزشک خود رجوع کنید.

• دردناکی نوک پستان
این دردناکی که در آغاز شیر دهی شایع استدر صورتی اتفاق می افتد که شیر خوار در موقعیت خوبی نسبت به سینه شما قرار نگرفته یا فقط نوک پستان را بمکد. گاهی این درد ممکن است ناشی از خشک نکردن نوک پستان در هوا باشد. در صورتی که تداوم درد با ماما مسئول بهداشت یا مشاور شیر دهی خود مشورت کنید.
مادران شیر ده باید به خوبی از خود مراقبت کنند تا به خوبی از نوزادشان مراقبت کرده باشند.لازم نیست حتما برنامه غذایی ویژه ای داشته باشد- کافی است که یک برنامه غذایی مخلوط و متنوع با استفاده از تمام گروه های غذایی باشد!
گوشت قرمز- گوشت مرغ- گوشت ماهی- حبوبات – تخم مرغ و میوه های مغزدار(پروتین لازم برا ی عضلات را در اختیار شما می گذارند.« گوشت- گوشت مرغ- گوشت ماهی- حبوبات- تخم مرغ- پوره لوبیاو غیره بخورید» ).

• میوه ها
از جمله میوه های دارای ویتامین«ث» نظیر پرتغال- گریپ فروت دارای ویتامین ها و املاح می باشند. کالی این میوه هانیز کم است.

• سبزیجات
مواد غذایی مهمی را درلاختیار می گذارند. میزان چربی آنها نیز کم است. دقت کنید حتما سبزیجاتی مصرف کنید که «ویتامین آ» آنها زیاد باشد نظیر اسفناج- هویجو کدو.

• نان – حبوبات – برنج و ماکارونی
کربوهیدراتهای مرکب و ویتامین ها را تامین میکنند. نانهای سبوس دار - حبوبات – برنج- ماکارونی وغیره را انتخاب کنید.

• شیر ماست و پنیر
کلسیم و ویتامین های «آ»و « د» لازم رابرای استخوانها و دندانها و عضلات تامین می کنند.شیر بدن چربی بنوشید و فراورده های کم چربی نظیر ماست پنیر بخورید. اگر نمی توانید فراورده های شیر را تحمل کنید درباره مکمل های غذایی کلسیم دار با پزشکتان مشورت کنید.
این راهنماییها را بخاطر بسپارید:
_ وقتی تشنه هستید مایعات بنوشید. به ویژه آب- آب میوه و سبزیجات
_ مصرف قندو نمک و موادغذایی شیمیایی ساختگی راحتی الامکان محدود کنید.
_ از غذاهایی که به نظر برای شما یا شیر خوارتان مشکل ایجاد می کند پرهیز کنید.
مواد مخدر از حمله توتون و کافئین را مصرف نکنید.
مواد مضر از راه شیر به نوزاد شما منتقل می شود. قبل از خوردن هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر اوقات استراحت کنید
سخت نگیرید- شما سزاوار این استراحت هستید! هر وقت شیر خوار می خوابد چرت بزنید تا نیروی خود را ذخیره کنید.

چند سوال و جواب
• آیا مواردی وجود دارند که تغذیه با شیر مادر امکان پذیر نباشد؟
در واقع نه- مادرانی که دو قلوها- سه قلو ها حتی چهار قلوها را شیر داده اند!
شیر خواران مبتلا به سندرم داون- لب شکری و سایر بیماریها نیز معمولا می توانند از شیر مادر تغذیه کنند.شیر خواران نارس واقعا از شیر مادر سود می برند گرچه ممکن است در ابتدا ضعیفتر از آن باشند که پستان مادر را بمکند (باید شیر خود را دوشیده و با قاشق به آنها بدهید.) شما می توانید پس از سزارین شیر بدهید.توجه داشته باشید که تا پایان شش ماهگی تغذیه انحصاری با شیر مادر (بدون استفاده از آب قندو حنی آب و........)ضروری است و تا دو سالگی باید شیر دادن همراه غذاهای کمکی تداوم یابد.

• آیا من می توانم شیر بدهم؟
اغلب خانمها می توانند به شیر خوارا ن خود شیر بدهند ولی عده ای از آنها به دلایل جسمی- عاطفی و یا عملی نمی خواهند به نوزاد خود شیر بدهند. مهم است که بانوان برای شیر دهی مورد حمایت و کمک قرار گیرند. در دوران شیر دهی دارومصرف نکنید.(مگر با تجویز پزشک)

• کجا می توانم اطلاعات بیشتر کسب کنم؟
با ماما یا مسئول بهداشت یا پزشکتان مشورت کنید:
بنابراین. . . . . .
به تغذیه نوزادتان با شیر مادر توجه کنید!

• به خاطر داشته باشید:
با شیر دادن بهترین آغاز یک زندگی را دراختیار شیر خوارتان قرار دهید.
از فواید عاطفی و نیز جسمانی شیر دهی برای خود و شیر خوارتان لذت ببرید.